فدراسيون ورزشهاي جانبازان و معلولين تا پيش‌از انقلاب اسلامي، بصورت كميته‌اي غيرفعال،زيرنظر فدراسيون پزشكي بوده و فعاليت اين كميته صرفاً به شركت مسوولين آن درگردهمايي‌هاي بين‌المللي محدود مي‌شد و هيچگونه فعاليتي در بين افرادمعلول انجام نمي‌داد.
پس از انقلاب شكوهمند اسلامي، در اواخرسال 1358 فدراسيون ورزشهاي معلولين تأسيس گرديد. اولين فعاليت اين فدراسيون تازه تأسيس، اعزام يك گروه به مسابقات المپيك افراد معلول در هلند بود كه در تابستان سال 1359 صورت گرفت و هدف از اين اعزام كسب تجارب فني و تهيه منابع و قوانين و مقررات و شركت در اجلاس ورزش معلولين جهت شناساندن جمهوري اسلامي ايران به فدراسيون‌بين‌المللي معلولين بود. پس از بازگشت گروه اعزامي از مسابقات المپيك هلند، اولين دوره كلاس مربيگري ورزشهاي معلولين در چند رشته برگزار شد. مربيان پس‌از آموزشهاي لازم به استانهاي خود مراجعت و نسبت به تشكيل تيم‌هاي ورزشي اقدام نمودند.اولين مسابقات افراد معلول در رشته‌هاي دو و ميداني، تنيس‌روي‌ميز، شطرنج، بسكتبال با ويلچر، واليبال نشسته و شنا در شهريور ماه 1359 در تهران برگزار شد. نابينايان فقط در رشته شطرنج شركت‌داشتند. استقبال افراد معلول از فعاليتهاي ورزشي و شركت آنان درمسابقات به‌قدري قابل توجه بود كه مسوولين را واداشت تا اقدامات بيشتري دراين زمينه انجام دهند. با آغاز جنگ تحميلي در سال 1359و نيل بخشي برخی از رزمندگان اسلام به‌فيض جانبازي، روز‌به‌روز به آمار ورزشكاران اين رشته افزوده مي‌شد كه اين مسأله نقطه‌عطفي در تاريخ فدراسيون محسوب مي‌گردد.
در ارديبهشت سال 1360 اولين تيم ورزشي افراد جانباز و معلول كشور، در رشته بسكتبال با ويلچر به كشور يوگسلاوي اعزام گرديد. تغيير رياست فدراسيون و تشكيل كلاسهاي متعدد مربيگري و داوري و برگزاري اولين دوره مسابقات قهرماني كشور در رشته‌هاي مختلف ورزشي از جمله فعاليتهاي سال 1360 محسوب مي‌گردد. از تحولات ديگر در اين سال تغيير نام فدراسيون به فدراسيون‌ورزشهاي‌جانبازان و معلولين بود. سال 1360 نقطه اوج اوليه فعاليت ورزشي معلولين در‌بعداز انقلاب اسلامي محسوب مي‌شود. در سال 1361 اولين كاروان ورزشي جانبازان و معلولين در‌قالب تيم تيراندازي به مسابقات جهاني استوك‌مندويل كه در كشور انگلستان برگزار مي‌گرديد، اعزام شد. دراين دوره از بازيها بدليل افشاگري‌هاي كاروان اعزامي در مورد جنايات رژيم‌صهيونيستي و آمريكا از شركت آنان در رقابتها جلوگيري بعمل آمد. در سال 1363 تيم‌ملي‌جانبازان ومعلولين جمهوري اسلامي ايران در رشته دو وميداني با توجه به يك سال تحريم در مسابقات استوك‌مندويل با شركت در مسابقات جهاني صاحب مدالهاي طلا و نقره و برنز شد. همچنين‌اولين حضور تيم واليبال نشسته كشورمان در مسابقات جهاني واليبال نشسته نروژ وكسب مقام قهرماني جهان باعث جذب هزاران جانباز ومعلول به اين ورزش گرديد.

يك سال بعد،اولين جشنواره فرهنگي ورزشي جانبازان ومعلولين با شركت 500 ورزشكار در شش‌رشته ورزشي جانبازان ومعلولين با حضور رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آيت‌اله خامنه‌اي (مقام رياست جمهوري وقت) برگزارشد. سخنان گهربار ايشان، توسعه و گسترش ورزش معلولين را باعث گرديد. اولين حضور گسترده تيم‌هاي ورزشي افراد جانباز و معلول كشورمان در بازيهاي‌پارالمپيك سئول (پس‌از تحريم دو المپيك آمريـــكا و شوروي سابــق) با حضور موفق تيم‌هاي مختلف ورزشي مخصوصــاً واليبال نشسته و دو و ميداني همراه بود كه ضمن استحكام تشكيلات ورزشهاي معلولين در بين جهانيان، فعاليت ورزش دراين رشته‌ها گسترش بيشتري يافت.
در سال 1368 با همگام شدن فعاليت بنياد جانبازان با فدراسيون، ورزش جانبازان ومعلولين سير‌صعودي گرفته و باعث فعاليت رو‌به‌رشد ورزش اين قشر گرديد. از سال 68تا 79 فعاليت فدراسيون با برنامه‌هاي مدون و برگزاري جشنواره‌هاي فرهنگي‌ـ‌ورزشي كه توسط مسوولين عالي‌رتبه كشور از جمله حضرت‌آيت‌اله خامنه‌اي و جناب آقاي هاشمي‌رفسنجاني افتتاح مي‌گرديد،دگرگوني خاصي يافت. با شركت موفّق درسه پارالمپيك بارسلون، آتلانتا و سيدني كشورمان جايگاه مناسب جهاني در ورزش جانبازان و معلولين كسب نمود.
دو رويداد مهم يعني مستقل شدن فدراسيون نابينايان و تشكيل كميته پارالمپيك در سال 1379، از‌نقاط‌عطف تاريخ ورزش جانبازان و معلولين محسوب مي‌گردد.
با تدوين و تصويب طرح جامع فدراسيون ورزشهاي جانبازان و معلولين (بعداز سال 1380) رشته‌هاي ورزشي 15‌گانه، مطابق اصول، سياست‌ها و خط‌مشي‌ها، تدابير و اهداف تعريف شده، اولويت‌بندي گرديد؛ وليكن تا پايان مسابقات پارالمپيك آتن، كميّت‌گرايي موقعيت خود را حفظ كرده بود و درنتيجه جايگاه جمهوري اسلامي ايران در بين كشورهاي شركت‌كننده، كاهش يافت. تغيير شرايط زماني و وضعيت تيم‌هاي ملي، لازم مي‌نمود كه اصل كيفيت‌گرايي و جوان‌گرايي در اولويت قرار گیرد؛ بنابراین در آماده‌سازي تيم‌هاي ملي جهت حضور قدرتمند در مسابقات پارالمپيك پكن (2008) از اصل كيفيت‌گرايي تبعيت شد.
حضور مقام محترم رياست جمهوري ـ جناب آقاي دكتر‌احمدي‌نژاد درجمع ورزشكاران و قهرمانان جانباز و معلول دردهكده پارالمپيك پكن، شرايط را نسبت به گذشته بسيار متفاوت نمود که نتايج رضايت‌بخشي از مسابقات نیز حاصل گردید. نتيجه اين رقابتها موجب خوشحالي ملت ايران اسلامي و رضايت مقام معظم رهبري شد و معظم‌له با فرستادن پيامي روح‌بخش، قهرمانان جانباز و معلول را مورد لطف قرار دادند.
فوتبال کم توان ذهنی
در دهه های گذشته ، تغییرات قابل توجهی در تعاریف و توصیف کم توانی ذهنی ( Intellectual disability) وجود داشته است.

پزشکی
کم توانی ذهنی به نوعی اختلال در رشد روانی، یا موقعیتی از رشد نابالغ ذهن که در نتیجه بیماری، آسیب قبل از نوجوانی و یا تعدادی از عوامل ژنتیکی گفته می شود.
حقوقی
فرد کم توان ذهنی قادر به مستقل شدن در اداره امور شخصی به علت ناتوانی دائمی و یا اختلال در رشد ذهنی در سنین پایین نمی باشد.
روانسنجی
فردی که IQ او زیر 75 باشد، کم توانی ذهنی در نظر گرفته می شود.
اجتماعی
به حالتی گفته میشود که فرد کم توان ذهنی دچار اختلال رشد روانی شده است به حدی که فرد قادر به انطباق با دیگران نمی باشد، از این رو ، مراقبت دائم ، نظارت و حمایت توسط دیگران برایش یک ضرورت است.

دوچرخه سواري
دوچرخه سواري از مفرحترين رشته هاي ورزشي معلولين است . اين رشته كه قبل از مسابقات پارالمپيك آتن در كشورمان آغاز به فعاليت نموده است در اولين حضور پارالمپيكي خود ( آتن 2004 ) نتوانست به صورت قابل قبولي حاضر شود .

معهذا در حال حاضر سه دوره مسابقات قهرماني كشور اين رشته در كشورمان برگزار شده و معلولين گروه هاي ضايعات نخاعي ، فلج مغزي ، قطع عضو و ضايعات خاص و نابينايان مي توانند در سه بخش تايم تريل انفرادي، مسابقات پيست و جاده اي در گروه زنان و مردان با هم به رقابت بپردازند .

دووميداني
پرافتخارترين و مدال آورترين رشته ورزشي معلولين، دووميداني است. مسابقات قهرماني كشور اين رشته كه قدمتي برابر با عمر فدراسيون ورزش هاي جانبازان و معلولين را دارد در دو بخش نشسته و ايستاده و در كلاس هاي پزشكي F11 تا F58 براي ميداني ها و T11 تا T58 براي دوها برگزار مي شود .
در حال حاضر 27 دوره مسابقات قهرماني كشوراين رشته در كشورمان برگزار شده و تمامي معلولين گروه هاي پنجگانه مي توانند در آن شركت نمايند . تيم ملي دو وميداني كشورمان از دو دهه پيش حضور شايسته اي در ميادين بين المللي داشته و در پارالمپيك هاي سئول ، بارسلون ، آتلانتا ، سيدني وآتن توانسته است افتخارات بزرگ و مدال هاي رنگارنگي را نصيب كشورمان نمايد .

شنا
رشته شنا مانند دو وميداني از معدود رشته هاي ورزشي است كه علاوه بر بعد درماني آن تمامي گروه هاي پنجگانه معلولين شامل ( فلج مغزي ، ضايعات نخاعي ، قطع عضو و معلوليت هاي خاص كم توانان ذهني و نابينايان ) مي توانند در مسابقات آن شركت نمايند . تاكنون 16 دوره مسابقات قهرماني كشور آن در كلاس هاي S 1 تا S13 و SMB 1 تا SMB13 و SB1 تا SB13 در 4 شناي كرال سينه ، كرال پشت ، قورباغه و پروانه و در مسافت هاي 50 ، 100 ، 100×4 و به صورت تركيبي (انفرادي و تيمي) برگزار شده است .
اين رشته جزو رشته هاي بسيار جذاب معلولين بوده و بعد از دو ميداني بيشترين تعداد مدال مسابقات پارالمپيك را به خود اختصاص مي دهد. هم زنان و هم مردان مي توانند به صورت جداگانه در مسابقات اين رشته شركت نمايند.

فوتبال 7 نفره CP
اين رشته ويژه معلولين گروه فلج مغزي (C P ) مي باشد ، كلاس هايCP5 تاCP8 مي توانند در مسابقات اين رشته كه با حضور دو تيم با تركيب هر تيم 6 بازيكن ويك دروازه بان ودر زميني به ابعاد 70×50 متر برگزار مي گردد ، شركت نمايند . ابعاد دروازه هرتيم 5×2 متر مي باشد .
فعاليت رشته فوتبال CP از سال 74 در كشورمان آغاز شد و تاكنون 10 دوره مسابقات قهرماني كشور آن به صورت مرتب وسالانه برگزار گرديده است .

فوتبال CP يكي از رشته هاي كاروان اعزامي به پارالمپيك آتن بود كه در آن مسابقات عليرغم شايستگي به مقامي بهتر از پنجمي دست نيافت . مسابقات اين رشته تاكنون ويژه مردان بوده است .
واليبال نشسته
بدون اغراق واليبال نشسته يكي از قديمي ترين وپرافتخارترين رشته هاي ورزش معلولين در تاريخ فعاليت فدراسيون ورزش هاي جانبازان و معلولين است . در مسابقات اين رشته گروه هاي معلولين ضايعات نخاعي و قطع عضو و معلوليت هاي خاص كه داراي حداقل معلوليت باشند مي توانند ، شركت نموده و با هم به رقابت بپردازند ، ابعاد زمين بازي 6×10 متر بوده و هر تيم داراي 6 بازيكن مي باشد . در حال حاضر بيست و يكمين دوره مسابقات قهرماني كشور آن كه در سه دسته 1و2و3 برگزار مي گرديد انجام شده است . تيم ملي واليبال نشسته ايران از پارالمپيك سئول تا آتن حضور جدي داشته و با كسب 4 قهرماني پي در پي در مسابقات پارالمپيك برترين تيم واليبال نشسته جهان است . در پارالمپيك آتن براي اولين بار اين مسابقات در دو گروه مردان و زنان به صورت جداگانه انجام شد .

بوچیا
نوعی ورزش تفریحی ویژه معلولان جسمی حرکتی است. بوچیا به سه صورت انفرادی، دونفره و تیمی برگزار میشود.
شیوه کلی بازی به این صورت است که یکی از گروه‌ها توپ سفید را به نقطه دلخواه و با شرایط مساعد خود پرتاب و سپس توپ رنگی خود را هر چه نزدیک تر به سمت توپ سفید (جک) پرتاب می‌کند و وقتی نوبت بازیکن مقابل رسید او نیز باید سعی کند که توپ رنگی خود را خیلی نزدیک تر از توپ‌های بازیکن مقابل پرتاب کند و در غیر این صورت توپ‌های بیشتری را از دست خواهد داد و در نهایت امتیاز کمتری کسب می‌کند.
در این بازی، سیزده توپ وجود دارد: شش توپ قرمز، شش توپ آبی و یک توپ [سفید]] به عنوان نشانه. وزن هر توپ ۲۷۵ گرم و محیط آن ۲۷۰ میلیمتر است.