تاريخچه ورزش بسکتبال در جهان
زادگاه بازي بسكتبال آمريكاست. اين بازي دراوايل پاييز سال 1891ميلادي توسط شخصي به نام جيمز ناي اسميت پايه ريزي شد و ابداع شد. اما،ازقرن ها پيش درميان ساكنان نقاط مختلف قاره ي آمريكا ،به ويژه آمريكاي مركزي و جنوبي انواعي از بازي و مسابقه رايج بوده كه كم و بيش به بسكتبال شباهت داشته.
سابقه تاريخي
در كشور آرژانتين، نوعي بازي سنتي و قديمي در ميان گله دارها متداول است كه آن را«پاتو» مي نامند.در اين بازي،دو تيم سوار بر اسب در ميداني وسيع به تاخت و تاز مي پردازند و هرتيم كوشش مي كند توپي را كه شش حلقه(مانند دستگيره) بر بدنه ي آن است با پرتاب كردن و پاس دادن به يا ران خودي،به آن سوي ميدان برساند و از حلقه وتوري سبدي كه در انتهاي ميدان بر روي ستوني چوبي نصب شده، عبور دهد.اين بازي تا حدي شبيه بسكتبال است.
تولد ورزشي به نام بسكتبال
جيمز ناي اسميت يك پزشك كانادايي بو كه به ايالات متحدآمريكا مهاجرت كرد و تابعيت آن كشور را گرفت.در سال 1891،يعني زماني كه دكتر ناي اسميت در دانش گاه ورزش اسپرينگ فيلد درس مي داد، رئيس دانشگاه از او خواست ورزشي ابداع و اختراع كند كه دانشجويان بتوانند در فصل زمستان در سالن به آن بپر دازند تا آمادگي جسماني خودرا براي پرداختن به مسبقات ميداني فوتبال ، هاكي و بيسبال ، در فصل بهار وز مستان حفظ كنند.
دكتر ناي اسميت پس ا بررسي رشته هاي موجود ورزشي،دريافت كه ورزش جديد بايد :
1. توپ در آن نقش داشته باشد.
2. به صورت گروهي به اجرا در آيد.
3. اصل رقابت در آن رعيت شود.
4. بر مهارت ها استوار باشد.
5. هيچ خشونتي و برخودهاي سخت بدني،مبتني نباشد.
حاصل اين افكار و انديشه ها ورزشي شد به نام «بسكتبال» كه امروزه پس از سپري شدن نزديك به يك قرن از اختراع آن،از پر طرفدارترين و هيجان انگيز ترينرشته هاي ورزش بين المللي است.
دكتر ناي اسميت در شروع كار دو سبد كه مخصوص حمل ميوه بود، بر ديوار دوطرف سالن ورزش دانشگاه نسب كرد ودر اتفاعي بلند تر از قد يك انسان قد بلند نصب كرد و به دوگروه از ورزشكاران جوان دانشگاه آموزش داد كه توپي رادست به دست بدهند وسعي كنند آن را به درون سبد بياندازند.دراين حال تيم مقابل بايد بكوشد كه مانع از انجام اين كار شود وتوپ را هم ازچنگ حريف بربايند و تصاحب كند.
نخستين مسابقه اي كه به اين ترتيب و به صورت تجربي ترتيب يافت،ميان دو تيم 9 نفره در كالج اسپرينگ فيلد بود و اولين گل تاريخ بسكتبال را هم يكي از بازيكنان به نام «ويليام چليس» به سبد انداخت.بعد ها شخصي بهنام فرانك ماهان با توجه به اين كه در زبان انگليسي سبد را بسكت [2]و توپ را بال [3] مي گويند،اين ورزش را بسكتبال ناميد.دكترناي اسميت براي آنكه بازي بسكتبال خشن نشود ، مقررات دقيقي براي آن به وجود آورد .بعضي از اين مقررات اوليه بسكتبال به شرح زير بوده است :
• بازيكنان حق نداشتند توپ را ازدست هم بربايند.
• بازيكني كه توپ را در اختيار داشت ، نبايد با آن راه برود يا بد ود.
• هل دادن يا هرگونه خشونت ممنوع بود
• فقط بازيكناني كه توپ رادراختيار نداشتن مي توانستندبه هرطرف بدوند و جا بگيرند.
• بازيكن توپ به دست بايد توپ را به طرف ياران خود پرتاب كند و به آن ها برساند.
در آغاز ، ته سبد هم بسته بود و هر بار كه توپ به درون سبد مي افتاد ، بايد كسي به كمك نردبان توپرا از سبد بيرون مي آورد.
در سال 1892 شخصي به نام «لئو آلن» سبد بسكت بال را كه تا آن روز از تركه ي چوب يا الياف بود وبه همين دليل به زودي پاره ميشد،از سيم بافت تا استحكام بيشتري داشته باشد .
ديري نگذشت كه اين ورزش جديد طرفداران زيادي در ميان دانشجويان دانشگاه اسپرينگ فيلد و ديگر دانشگاه ها يافت.دكترناي اسميت هم قررات و قوانين بسكتبال را كامل تر كرد و نسخه هايي از آن را به هر دانشگاه يا باشگاهي كه علاقه مند بود ميفرستاد .اين مقررات در سال 1892 ميلادي به صورت كتابچه اي براي استفاده ي عموم منتشر شد.
كشور كانادا نخستين كشور خارجي بود كه ورزش بسكتبال به آن راه يافت.
ديگر كشور ها هم به تدريج در سال هاي بعد اين ورزش جديد شدند:
فرانسه در سال1893،چين وهندوستان درسال 1894،انگلستان در سال 1894 ژاپن در سال 1900،ايران در سال 1901 و….
نخستين بازي رسمي در سال 1896 بين دو تيم از دو دانشگاه شيكاگو و آيوا برگزار شد. نتيجه ي اين بازي تاريخي 15 بر12 به سود تيم دانشگاه شيكا گو بود .
درسال 1930، دكترناي اسميت كتابي درباره ي خواص بسكتبال تأليف كرد تانشان دهد كه بازي بسكتبال گرچه بسيار پر تحرك است امّا حتي براي سالمندان هم خطري نداردو آسيبي متوجه اعضاي حياتي بدن (قلب و كليه ها) نخواهد كرد.
«بسكتبال در ايران»
دايرﺓ المعارف بريتانيكا ،سال ورود بسكتبال به كشور ما ايران را 1901 ميلادي برابر با 1280ﻫ.ﺵ نوشته است ؛ اما،آنچه مسلم است اينكه اولين نشانه هاي ورود بسكتبال به ايران در سال هاي 1310 و 1311 ديده شده ، كه آن همتوسط كاركنان سفارت خانه هاي خارجي در ايران بوده است.
در سال 1314،يك مربي ورزش به نام فريدون شريف زاده ورزش بسكتبال را به دانش آموزان دبيرستان البرز(كالج البرز)تهران معرفي و پايه گذاري كرد وكم كمديگر مربيان ورزش به گسترش و آموزش اين ورزش پرداختند.
در سال1324،فدراسيون بسكتبال ايران تشكيل شد و نخستين حضور بسكتبال ايران در ميدان هاي بين المللي، در بازي هاي المپيك لندن (1948)بود.
ازميان بهترين بازيكنان تاريخ بسكتبال ايران مي توان اين نام هارابرشمرد: كامبيز مخبري،حسين سرودي، مسعود ماهتاباني، نادر كاشاني، سروش نگهبان، امير ايلياوي،مجيد توفيق،مظفر بني هاشمي ، مهرداد نوري ، كمال جمالي ، سجاد باقري و… .
«توپ بسكتبال»
در دو سال نخست كه بازي بسكتبال ابداع شد، توپ فوتبال رابراي بازي به كار مي بردند. اما چون اين توپ سبك بود،در سال1894 ميلادي اولين توپ مخصوص بسكتبال توسط يك كارخانه دو چرخه سازي توليد شد كه اندكي بزرگتراز توپ فوتبال بود.در سال 1937نوع ديگري توپ بسكتبال ، بزرگتر اما سبك تر،به بازار آمد و آنگاه د سال 1949 توپي ساخته شد به همين شكل و اندازه و وزن فعلي كه هنوز هم مورد استفاده است.
توپ بسكتبال بزرگتر از توپ هاي معمولي است و آنرا از جنس چرم، لاستيك ، يا پلاستيك مي سازند و هنگام استفاده، باد ميكنند.محيط يك توپ قانوني بسكتبال ،پس از باد شدن بايد حداقل 75 سانتي متر و حداكثر 78 سانتي متر باشد.ضمن آنكه ، در اين حال وزن توپ نبايد كمتر از 600گرم و بيشتر از 650 گرم باشد.
«لباس»
بازيكنان بسكتبال ، در ابتدا يك شلوار بلند وبلوز آستين كوتاه مي پوشيدند.اما در حال حاضر لباس براي ورزش بسكتبال يك بلوز ركابي با شورت و كفش و جوراب مخصوص است. لباس هر تيم بايد يكرنگ باشد وشماره ي هر بازيكن در پشت و جلو پيراهن نسب شود.
«تعداد نفرات»
تعداد نفرات بازيكنان نخست تيم هاي بسكتبال ،نا محدود بود و هر تيم مي توانست از نفرات دلخواه استفاده كند ! اما چون لازم بود كه مقرراتي در كار باشد تعداد بازيكنان هرتيم را 9 نفر قرار دادند كه بعدها به هفت نفر و سرانجام به 5 نفر كاهش يافت.
امروزه مسابقه ي بسكتبال بين دو دسته ي پنج نفري انجام مي شود كه چون تعداد رسمي نفرات تيم 10 نفر است(كه گاه 12 و حتي 15 نفر هم مي رسد)، بازي كنان به جاي همديگر واردزمين مي شوند و اين تعويض به دفعات صورت مي گيرد.
از پنج بازيكني كه بازي ميكنند يك نفر سر گروه تيم است و در واقع ناظر و نماينده تيم خود در زمين شمرده مي شود .
«وقت بازي»
مسابقه بسكتبال در دو وقت 20 دقيقه اي انجام مي گيرد كه در بين اين دو وقت 10 دقيقه اي براي استراحت بازيكنان دو تيم در نظر گرفته شده است .اگر درپايان چهل دقيقه مسابق، دو تيم به نتيجه ي مساوي دست يابند ، داور بازي يك وقت 5 دقيقه اي اضافه مي كند و اگر باز هم مسا وي شوند يك وقت 5 دقيقه اي ديگر هم بازي ميكنند اينكار تازماني ادامه مي يابد كه يكي از تيم هابه امتياز بيشتري دست يابد و برنده ي مسابقه شود.البته در ميان اين 5دقيقه ها هر بار يك وقت 1دقيقه اي براي استراحت در نظر مي گيرند.
«قوانين و مقررات»
بازي بسكتبال يك ورزش گروهي است كه در اكثر نقاط دنيا متداول است. يك زمين قانوني و مناسب براي بسكتبال بايد به طور كامل مسطح و بدون هرگونه مانع وبرآمدگي باشد.اين ورزش را نمي توان در زمين هاي خاكي يا چمن اجرا كرد.بلكه سطح زمين بايد از مواد سفت مانند آسفالت، سيمان و چوب پوشيده شده باشد.
«اندازه زمين»

ميدان هاي بسكتبال همه به يك اندازه نيست . زمين بازي براي خردسالان كوچكتر از زمين بزرگسالان است.مسابقات رسمي درميدان هايي به شكل مسطتيل به طول 26 متر و عرض 14 متر برگزار مي شود كه طول و عرض زمين را مي توان به نسبت 2 متر در يك متر كم و زياد كرد.
«خط كشي زمين»
زمين بسكتبال بشكل خاصي خط كشي مي شود. خط هاي دور زمين به پهناي 5 سانتي متر است.از مركز زمين به موازات عرض زمين خط كشي مي شود كه زمين بازي را به دو قسمت مساوي تقسيم مي كند. در وسط دو دايره متحد المركز به شعاع هاي90سانتي مترو80/1متر رسم مي كنند. مركز اين دايره ها كه درست مركز زمين است ، محل آغاز بازي است.در دوطرف زمين ، دو ذوزنقه در زير حلقه ها برروي زمين ترسيم مي شود كه ارتفاع اين ذوزنقه ها 80/5 متر است.
تخته و حلقه پرتاب
در سال1892 بازيكني به نام «لئو آلن» سبدي بافته شده از سيم به كار برد تا ديرتر پاره شود ؛ وبراي آنكه توپ به هرسو پرتاپ نشود ومدت بيشتري در جريان بازي باشد ، تخته اي هم در پشت سبد قرار دادند.
زنبيل وتخته به تدريج جاي خود را به حلقه و تور و تخته هاي مخصوص از جنس تلق داده اند كه امروزه به كار مي روند.
تخته بسكتبال مسطتيلي است به طول 80/1 متر و عرض 20/1 متر كه جاي آن در فضاي بالاي زمين در دو انتهاي ميدان است و بايد به گونه اي قرار گيرند كه به اندازه ي 120 سانتي متر با خط انتهاي زمين فاصله داشته باشد. اين تخته به كمك ميله هايي آهني به سقف سالن يا به زمين وصل و محكم مي شوند.درهر حال ،ارتفاع تخته از كف سالن بازي75/2 سانتي متر است. بر اين تخته،حلقه پرتاب (در فاصله 30 سانتي متر از قاعده تخته) نصب است كه در كل305 سانتي متربا زمين فاصله دارد.
قطر حلقه بسكتبال 45 سانتي متر و ارتفاع توري كه به شكل سبد به آن متصل مي شود 30 سانتي متر است .
براي تورنمنت هاي المپيك و قهرماني جهان ، زمين بسكتبال بايد 28 متر طول و 15 متر عرض داشته باشد. سالن قانوني حداقل داراي 7 متر ارتفاع و نور كافي و مناسب براي انجام مسابقات است. خط كشي زمين بايد با محل استقرار تماشاچيان و تابلوهاي تبليغاتي حداقل 2 متر فاصله داشته باشد. عرض خطوط زمين 5 سانتيمتر است و بگونه اي رسم مي شود كه كاملا قابل رويت باشد. دقيقا در مركز زمين دايره اي به شعاع 80/1 متر رسم شده است. همچنين خطي موازي خطوط انتهايي زمين را از وسط به دو قسمت مساوي تقسيم مي كند. منطقه سه امتيازي محوطه بيروني نيم دايره اي به شعاع 25/6 متر است كه مركز آن زير مركز حلقه بسكتبال است و از خط عرضي 575/1 متر فاصله دارد.
مناطق محدود شده و خطوط دالان پرتاب آزاد
’’منطقه محدود شده‘‘ يا ’’منطقه سه ثانيه‘‘ محوطه اي است بشكل ذوزنقه كه قاعده كوچك آن ’’خط پرتاب آزاد‘‘ مي باشد و قاعده بزرگ آن روي خط انتها قرار گرفته است و دو ساق ذوزنقه از خطوط دالان تشكيل شده است. فاصله خط پرتاب آزاد تا خط انتها 80/5 متر است. خطوط دالان به دو انتهاي نيم دايره اي به شعاع 80/1 متر مي پيوندد كه مركز اين نيم دايره نقطه وسط خط پرتاب آزاد مي باشد. نيمه مكمل اين نيم دايره بايد در داخل منطقه محدود شده ، با خطوط منقطع رسم شود.
ورزش بسکتبال در استان سمنان
تیم بسکتبال شهرستان شاهرود در لیگ دسته یک کشور